De geheime archieven van het Ministerie van Justitie.

Op 16 oktober heeft minister van Justitie, mr. E.M.H. Hirsch Ballin, een klein maar niet onbelangrijk deel van het ministeriearchief overgedragen aan het Nationaal Archief. Het betreft een veertiental archiefbestanden, welke deel hebben uitgemaakt van het geheim archiefdepot van het ministerie. Het gaat hier vrijwel steeds om kwesties die de nodige commotie hebben opgeleverd in de samenleving. En deze hebben niet uitsluitend betrekking op de vervolging van 'foute' Nederlanders en oorlogsmisdadigers. Het Ministerie van Justitie is immers bij meer zaken betrokken geweest dan alleen de 'Drie van Breda'. De stukken zijn veelal afkomstig uit verschillende afdelings- en directiearchieven van het ministerie, doch zijn om praktische redenen bijeengebracht en ook bijeen gehouden.

De archieven berusten nu wel in een openbare archiefbewaarplaats, het Nationaal Archief, maar volledig openbaar zijn de stukken niet. Op alle archieven rust een beperkende bepaling, welke in de meeste gevallen erop neer komt dat de onderzoeker wel inzage kan krijgen, maar dat deze schriftelijk moet verklaren de privacy van nog levende personen te zullen respecteren. Deze beperkingen zijn gepubliceerd in de Nederlandse Staatscourant.

Het 14e archief, het ambtelijk archief van Secretaris-Generaal A. Mulder (toegang 2.09.114), is fysiek nog niet overgebracht. Dat wordt bij een volgend archieftransport meegenomen. Dan zal ook de toegang gepubliceerd worden.

Ter toelichting:
De omvang wordt aangegeven in strekkende meter plankruimte, en in aantal inventarisnummers. Dat zijn de opvraagbare bestanddelen binnen een archief, variërend van een los document in een mapje tot een pak van enkele honderden stukken of een register in boekvorm of als kaartenbak.

Inventaris van de archieven betreffende het beleid inzake gratie op doodstraffen van het Ministerie van Justitie (1945-1977)
Omvang:
3 meter; 185 inventarisnummers
Samenvatting van de inhoud van het archief:
De archiefbescheiden hebben betrekking op het beleid inzake gratie op doodstraffen, die werden opgelegd aan zowel Nederlandse als Duitse politieke delinquenten na de beëindiging van de Tweede Wereldoorlog. Het archief bevat onder meer richtlijnen, correspondentie, circulaires, namenlijsten en formulieren die gegevens betreffende veroordeelde delinquenten en gratieverzoeken bevatten, en petities van zowel voor- en tegenstanders van het opleggen van de doodstraf. Een groot deel van het archief bestaat uit gratiedossiers van individuele gevallen waarin al dan niet gratie werd verleend. Daarnaast bevat het nog enige documentatie.


Meer afbeeldingen in Oorlogsdossiers en bewijsmateriaal.

Inventaris van het archief van het Ministerie van Justitie: Molukse acties (1970-2000)
Omvang:
4,5 meter; 216 inventarisnummers
Samenvatting van de inhoud van het archief:
Het archief van het Ministerie van Justitie betreffende de Molukse acties bevat stukken betreffende een aantal gijzelingen door Molukkers in de jaren zeventig. Zoals de treinkaping in Wijster en de bezetting van het Indonesisch consulaat in Amsterdam in 1975, daarnaast de treinkaping bij de Punt en de gijzeling van een lagere school in Bovensmilde in 1977. Verder nog enkele stukken betreffende de bezetting van het provinciehuis in Assen in 1978.



Inventaris van het archief van het Ministerie van Justitie: Rondetafelconferenties met Indonesië en met Suriname en de Nederlandse Antillen (1949-1962)
Omvang:
0,625 meter; 27 inventarisnummers
Samenvatting van de inhoud van het archief:
Het archief bevat ten aanzien van de Rondetafelconferentie met Indonesië onder meer notulen betreffende staatkundige en staatsrechtelijke aangelegenheden, een ontwerp mantelresolutie, en deelnemerslijsten. Met betrekking tot de Rondetafelconferenties met Suriname en de Nederlandse Antillen bevinden zich in het archief onder meer stukken betreffende de voorbereiding en voorgeschiedenis van de conferenties, vooroverleg, een conceptverslag van de conferentie van 1952, notulen, en stukken betreffende de besprekingen over en ontwerpstatuten van een nieuwe rechtsorde. Daarnaast zijn er stukken betreffende de wens van Suriname tot onder meer een zelfstandig lidmaatschap van de VN.



Inventaris van het archief van het Ministerie van Justitie: Onderzoek naar excessen in Indonesië (1945-1969)
Omvang:
2,375 meter; 156 inventarisnummers
Samenvatting van de inhoud van het archief:
Het grootste deel van het archief bestaat uit archiefbescheiden die de Stuurgroep Indonesië 1945-1950 heeft gebruikt voor onderzoek dat leidde tot de zgn. "Excessennota", zoals stukken betreffende de APRA-actie te Bandung (waaronder processen-verbaal en verklaringen van getuigenverhoor), het dagboek van W. Schermerhorn, stukken uit het privé-archief van enkele leden van de in 1949 ingestelde Commissie van Onderzoek naar beweerde excessen door Nederlandse militairen in Indonesië (waaronder diverse dossiers), en stukken betreffende R.P.P. Westerling. Daarnaast bevat het archief onder meer vergaderstukken van de Stuurgroep. De bescheiden van de Coördinatiegroep Ordening van Archiefmateriaal bevatten onder meer vergaderverslagen en ingekomen en uitgegane stukken.



Inventaris van het archief van het Ministerie van Justitie: Semi-ambtelijk archief van minister I. Samkalden (1956-1966)
Omvang:
0,375 meter; 36 inventarisnummers
Samenvatting van de inhoud van het archief:
De archiefbescheiden hebben grotendeels betrekking op de twee perioden waarin I. Samkalden de functie van Minister van Justitie bekleedde. In het archief bevinden zich onder meer rapporten en nota's, ingekomen stukken, correspondentie met de minister-president (W. Drees), stukken betreffende de PvdA, de totstandkoming van het kabinet Cals-Vondeling (met betrekking tot het ministerie van Justitie), en de rellen bij het huwelijk van Prinses Beatrix in 1966. Het archief bevat tevens enkele foto's en enige stukken met betrekking tot de Tweede Wereldoorlog.



Inventaris van het archief van het Ministerie van Justitie: Archiefbescheiden betreffende het Koninklijk Huis (1816-1980)
Omvang:
0,625 meter; 37 inventarisnummers
Samenvatting van de inhoud van het archief:
Het archief bevat stukken betreffende aangelegenheden inzake leden van het Koninklijk Huis. Dit zijn voornamelijk stukken betreffende de naamgeving en titelatuur van leden van het Koninklijk Huis, zoals de oorsprong en schrijfwijze van de titel en naam Oranje-Nassau. Verder lijsten en extracten uit registers van de Burgerlijke Stand betreffende - en stukken omtrent regelgeving en te volgen procedures bij - geboorten, huwelijken en sterfgevallen in het Koninklijke Huis.



Inventaris van het archief van het Ministerie van Justitie: Archiefbescheiden betreffende Oud-Spanjestrijders (1937-1941)
Omvang:
0,875 meter; 283 inventarisnummers
Samenvatting van de inhoud van het archief:
Het archief bestaat uit dossiers inzake onderzoek door het parket van de officieren van Justitie in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken naar personen die tijdens de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) in dienst zijn geweest van het leger van de Spaansche Volksfrontregeering, de zogenaamde Oud-Spanjestrijders.



Inventaris van archiefbescheiden van het Ministerie van Justitie betreffende Slobodan Mitrić (Karate Bob) (1974 - 1986)
Omvang:
0,5 meter; 15 inventarisnummers
Samenvatting van de inhoud van het archief:
Het archief bevat stukken betreffende aangelegenheden van de 13-jarige gevangenschap van Slobodan Mitrić, bijgenaamd 'Karate Bob'. Deze Joegoslaaf werd gevangen genomen naar aanleiding van de politieke moord op drie landgenoten te Amsterdam op 25 december 1973.
Het archiefje is tot 2036 niet openbaar. Van deze bepaling kan geen ontheffing worden verleend.



Inventaris van het archiefbestand van het Ministerie van Justitie betreffende Oorlogsmisdadigers (1950 - 1980)
Omvang:
10,4 meter; 281 inventarisnummers
Samenvatting van de inhoud van het archief:
Het archief betreffende oorlogsmisdadigers bevat archiefbescheiden over de uitvoering van het opsporings-, vervolgings- en gratiebeleid ten aanzien van oorlogsmisdadigers en andere politieke delinquenten ten tijde van de Tweede Wereldoorlog, zoals ingekomen reacties van voor- en tegenstanders op een eventuele vrijlating van de drie van Breda. Daarnaast bevat het archief stukken betreffende het verlenen van gratie aan ter dood veroordeelde oorlogsmisdadigers en andere politieke delinquenten en uitspraken van de rechtbank.


Meer afbeeldingen in Oorlogsdossiers en bewijsmateriaal.

Inventaris van archiefbestanden van de bureaus Kabinet en Juridische Zaken van de Afdeling Politie van het Ministerie van Justitie, (1932 -) 1945 - 1952 (-1968)
Omvang:
22,25 meter; 2347 inventarisnummers
Samenvatting van de inhoud van het archief:
Het archief bestaat grotendeels uit bescheiden van het Bureau Kabinet van de Afdeling Politie en bevat een grote serie dossiers inzake informatie betreffende natuurlijke personen, die werd verkregen van de procureurs-generaal en de voormalige Politiebuitendiensten te Parijs en Londen. Daarnaast bevat het stukken met betrekking tot inlichtingen ten aanzien van zowel natuurlijke als rechtspersonen, en rapporten van het Bureau Nationale Veiligheid (BNV), later Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD). Deze stukken zijn onder meer gerelateerd aan de Tweede Wereldoorlog, Indonesië en communisme. Verder bevat het archief een aantal stukken betreffende juridische aangelegenheden, afkomstig van het Bureau Juridische Zaken van de Afdeling Politie.



Inventaris van bij het Ministerie van Justitie binnengekomen rapporten van de Inlichtingendiensten (1918 - 1925)
Omvang:
0,8 meter; 511 inventarisnummers
Samenvatting van de inhoud van het archief:
Dit archief bestaat uit rapporten binnengekomen bij het Ministerie van Justitie en zijn afkomstig van de Centrale Inlichtingendienst en van de inlichtingendiensten van 's-Gravenhage, Amsterdam, Rotterdam en Utrecht. Daarnaast bevat dit archief stukken afkomstig van het Parket van de Procureur-Generaal bij het Haagsche Gerechtshof en van de inlichtingendienst van de Generale Staf.



Inventaris van het archiefbestand Nederlandse lijst van vijandelijke onderdanen, de Zwarte lijst van het Ministerie van Justitie (1943 - 1945)
Omvang:
0,1 meter; 15 inventarisnummers
Samenvatting van de inhoud van het archief:
Het archiefje bevat gedrukte lijsten van natuurlijke en rechtspersonen in neutrale landen verblijvend of gevestigd, die in de periode 1943-1945 door de Nederlandse overheid in ballingschap als vijandelijke onderdanen werden beschouwd. Het betreft uitgaven (merendeels afkomstig uit Londen) van verschillende jaren, alsmede supplementen daarop.



Inventaris van archiefbescheiden van het Ministerie van Justitie betreffende de schrootaffaire (1958 - 1964)
Omvang:
0,88 meter; 37 inventarisnummers
Samenvatting van de inhoud van het archief:
Het archief is ontstaan naar aanleiding van onderzoek (gedurende de periode 1958-1964) naar vermeende ernstige fraude in de schroothandel, door het afgeven van illegale uitvoervergunningen voor schroot (de schrootaffaire). Het archief bevat o.a. stukken (processen-verbaal, onderzoeksrapporten, vergaderstukken en brieven) betreffende de behandeling van de affaire in de Eerste en Tweede Kamer, betreffende getuigenverhoren, betreffende in- en uitvoer van schroot, verevening van geïmporteerd schroot en stukken betreffende de klokkenluider in deze zaak.



Bron:
De tekst van deze weblog is ontleend aan de archiefinventarissen, waarnaar verwezen wordt. De foto's zijn afkomstig uit de Beeldbank van het Nationaal Archief, en behoren niet tot de geheime Justitiearchieven. De afgebeelde documenten zijn afkomstig uit niet-geheime dossiers van deze Justitiearchieven.